नेपालले २० अर्ब रुपैयाँदेखि दुई खर्ब ४३ अर्बसम्म खर्चनु पर्ने

छाल खवर
काठमाडौं,२५ मंसिर ः नेपालले आम जनतालाई कोरोना भाइरसका विरुद्धको खोप लगाउन करिब पौने दुई खर्ब रुपैयाँ खर्चिनु पर्ने देखिएको छ ।

नेपाली जनतालाई महामारीबाट बचाउन विश्व स्वास्थ्य संगठनको सहयोग कुरिरहेको नेपालले आम नागरिकको स्वास्थ्यको सुरक्षा गर्नको लागि १९ अर्ब ७२ करोडदेखि २ खर्ब ४३ अर्ब २७ करोडसम्म खर्च गर्नु पर्ने देखिएको छ ।
सम्म खर्च गर्नुपर्ने देखिएको छ ।

खोप उत्पादक कम्पनीहरू मोडर्ना अमेरिका, अक्सफोड–अष्ट्रेजेनिक बेलायत, फाइजर बायोटेक अमेरिका र स्पुतनिक रुसले खोपबारे आधिकारिक रूपमा जारी गरेको अद्यावधिक विवरणअनुसार ती खोपका लागि नेपालले गर्नुपर्ने खर्चको मूल्य निकालिएको हो ।

उत्पादक कम्पनीका अनुसार हाल एक डोज मोडर्नाको २५ देखि ३७ डलर पर्ने देखिएको छ भने अक्सफोर्डको खोपको ३ देखि ४ डलर, स्पुतनिक–५ को १० डलर र फाइजरको २० डलर मूल्य पर्ने देखिएको छ ।

अमेरिकाले तयार पारेको मोडर्ना खोप लगाउन १५ वर्षदेखि माथिका उमेर समूहका २ करोड ७८ लाख ५९ हजार ९६७ नागरिकलाई दुई डोज खोप लगाउन न्यूनतम १ खर्ब ६४ अर्ब ३७ करोड ३८ लाख ५ हजार ३०० रुपैयाँ खर्च गर्नुपर्ने देखिएको हो ।

अमेरिकाको मोडर्नाले तयार पारेको एक जोड खोपको मूल्य २५ देखि ३७ अमेरिकी डलरसम्म पर्ने जनाइएको छ । २५ अमेरिकी डलरका दरले प्रतिव्यक्ति एक जोड खोप लगाउन ८२ अर्ब १८ करोड ६९ लाख २ हजार ६५० रुपैयाँ पर्ने देखिएको छ । आज मंसिर २५ गते अमेरिकी डलरको मूल्य ११८ रुपैयाँका हिसावले यो खोपका लागि लाग्ने खर्च निकालिएको हो ।

नेपालले सो खोप खरिद गर्नका लागि २ खर्ब रुपैयाँ खर्च गर्न सक्यो भने हरेक नेपालीले महामारीको शिकार बन्नु नपर्ने देखिएको छ ।

यदि मोडर्ना खोपको एक डोजको ३७ अमेरिकी डलर९ ४३६६ नेरु० खोपको पर्ने हो भने प्रतिव्यक्ति ८ हजार ७ सय ३२ रुपैयाँ खर्च हुने देखिएको छ । २०२१ मा नेपाल १५ वर्षदेखिको सम्भावित जनसंख्यालाई खोप लगाउन २ खर्ब ४३ अर्ब २७ करोड ३२ लाख ३१ हजार ८४४ रुपैयाँ पर्ने देखिएको छ ।

कोरोना मोडर्नाले एमआरएनए–१२७३ खोप २ देखि ८ डिग्री सेल्सियससम्मको तापक्रम तथा माइनस ४ देखि माइनस २० डिग्री सेल्सियससम्म ३० दिनसम्म उपयोग गर्न सकिने बताइएको छ । उक्त खोप ९५ प्रतिशत प्रभावकारी मानिएको छ ।

यो खोप कोरोना विरुद्ध बनेका र खोप लगाउने अन्तिम तयारीमा पुगेका चार खोपमध्ये सबैभन्दा मह्गो खोप हो । नेपालले आफ्नो भू–धरातल र आर्थिक अवस्थालाई हेरेर सस्तो खोप पनि भित्र्याउन सक्ने देखिएको छ ।

अक्सफोर्ड–अस्ट्रेजेनिका, बेलायतले तयार पारेको खोप ९० प्रतिशत प्रभाकारी रहेको एजेडडी १२२२ नामक खोप भने सस्तो मूल्य मै प्राप्त गर्न सकिने देखिएको छ । उक्त खोप एक जोडको ३ देखि ४ अमेरिकी डलर खर्च हुने तथ्यांक सम्बन्धित क्षेत्रले सार्वजनिक गरेको छ ।

उक्त खोपलगाउन प्रतिव्यक्ति एक जोडका लागि ३ डलरका दरले ३५४ रुपैयाँमात्र खर्च गरे पुग्ने देखिएको छ । कुल १५ वर्षमाथिका उमेर समूहका नेपालीलाई सो दुई जोड खोप लगाउन १९ अर्ब ७२ करोड ४८ लाख ५६ हजार ६३६ रुपैयाँमात्र खर्च गरे पुग्ने देखिएको छ ।

प्रतिव्यक्ति ४ अमेरिकी डलरका दरले खर्च गरेपनि उक्त खोप दुई जोड लगाउन ९४४ रुपैयाँका दरले २६ अर्ब २९ करोड ९८ लाख खर्च हुने देखिएको छ । उक्त खोप २ देखि ८ डिग्री सेल्सियस तापक्रममा भण्डारण गर्न सकिनेछ ।

ग्यामेलिया इन्स्टिच्युट, रुसले तयार पारेको स्पुतनिक–५ खोप लगाउन भने नेपालले प्रतिव्यक्ति एक जोडका लागि १० डलर खर्चनु पर्ने देखिएको छ । भण्डारण तापक्रम माइनस १८ डिग्री सेल्सियसभन्दा तलको तापक्रममा भण्डारण गर्नुपर्ने उक्त खोप २ देखि ८ डिग्री सेल्सियस सुक्खा संस्करणमा प्रयोग गर्दा उपयुक्त मानिन्छ । स्पुतनिक खोप दुई डोज लगाउनका लागि ६५ अर्ब ७४ करोड ९५ लाख २२ हजार १२० खर्च हुने देखिएको छ ।

फाइजर बायोटेक, अमेरिकाले तयार पारेको एमआरएनए–बीएनटी १६२ खोप पनि तयार भएका चार खोपमध्ये दोस्रो मह्गो खोप हो । यो खोप एक जानलाई एक जोड लगाउनका लागि २० अमेरिकी डलर खर्चिनु पर्ने देखिएको छ ।

माइनस ७० डिग्री सेल्सियस तापक्रममा भण्डारण गर्न सकिने उक्त खोप ९५ प्रतिशत प्रभावकारी मानिएको छ । फाइजर बायोटेक, अमेरिकाले तयार पारेको एमआरएनए–बीएनटी १६२ खोप लगाउन १ खर्ब ३१ अर्ब ४९ करोड ९० लाख ४४ हजार २४० रुपैयाँ खर्च गर्नुपर्ने देखिएको छ ।

सरकारले पहिलो चरणमा २० प्रतिशत जनसङ्ख्यालाई खोप लगाउने भएको छ । मन्त्रालयले विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन, ग्लोबल भ्याक्सिन अलाइन्स ‘गाभी’ र ‘सेपी’ नामक तीन सङ्गठनको ‘कोभ्याक्स सुविधा’ नामक संयन्त्रअन्तर्गत निःशुल्क खोप ल्याउने तयारी गरेको छ । ‘कोभ्याक्स सुविधा’ ले गरीब र कम आय भएका मुलुकलाई निःशुल्क खोप उपलब्ध गराउने भएको छ ।

कोभिड–१९ खोप सल्लाहकार समितिका संयोजक डा। श्यामराज उप्रेतीले कोभ्याक्समार्फत ल्याइने खोपका लागि यही मङ्सिर १९ गते कूटनीतिकपत्र पठाइसकिएको जानकारी दिए ।

पहिलो चरणमा आउने २० प्रतिशतमध्ये शुरुमा तीन प्रतिशत स्वास्थ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी र वृद्धवृद्धालाई दिइनेछ । सरकारले बाँकी ५२ प्रतिशत खोप कूटनीतिक नियोगबाट सरकार–सरकार ९जिटुजी० सार्वजनिक खरीद नियमावलीअनुसार र ठेक्कामार्फत ल्याउने छ । उनका अनुसार सरकारले रु ४८ अर्ब खोप ल्याउनका लागि बजेट विनियोजन गरेको छ ।

अहिले फाइजर एण्ड बायोएनटेक, मोडेर्ना (अमेरिका), अक्सफोर्ड–एस्ट्राजेनेका (बेलायत), ‘स्पुतनिक–भी’ र ग्यामेलिया ९रुस० र ‘साइनोभ्याक्स’ (चीन) का खोप अहिले अन्तिम परीक्षणमा छन् । तीमध्ये फाइजर कम्पनीको खोप सफल परीक्षण भई विश्व वास्थ्य सङ्गठन (डब्लुएचओ)ले भर्खरै मान्यता प्रदान गरेको छ ।

बेलायतमा अस्ति मंगलबार फाइजर–बायोएनटेकले उत्पादन गरेको कोभिड–१९ विरुद्धको खोप ९० वर्षीया हजुरआमालाई लगाएर खोप अभियानको खाता खोलिसकेको छ भने अन्य देश पनि खोप लगाउने तयारी गरिरहेका छन् ।